Trí tuệ nhân tạo (AI) đang thực hiện một cuộc cách mạng trên thị trường lao động, và đáng chú ý nhất là đối với những người mới tốt nghiệp. Khi AI ngày càng hiện diện rộng rãi trong mọi lĩnh vực, các công việc cấp đầu vào (Entry level) đang chịu ảnh hưởng rõ ràng. Những công việc này thường yêu cầu ít hoặc không cần kinh nghiệm và được xem là bước đệm ban đầu giúp người trẻ tích lũy kinh nghiệm và hình thành tư duy nghề nghiệp chuyên sâu.
Theo ông Fawad Bajwa, chuyên gia hàng đầu từ Công ty tư vấn nhân sự cấp cao Russell Reynolds Associates, AI đang làm thay đổi cách thức thực hiện các công việc cấp đầu vào một cách cơ bản. Thay vì dành thời gian cho các nhiệm vụ lặp lại và đơn điệu, người mới đi làm hiện nay cần tập trung vào việc lựa chọn và đánh giá đầu ra do AI tạo ra, cũng như đưa ra những đánh giá cuối cùng quan trọng.
Một ví dụ điển hình cho sự thay đổi này là trong lĩnh vực marketing, nơi nhân viên trẻ sử dụng AI để soạn thảo các tài liệu quảng bá và tiếp thị. Tại lĩnh vực phân tích dữ liệu, AI đã hỗ trợ chuẩn bị dữ liệu để con người có thể xử lý và phân tích sâu hơn một cách hiệu quả. Điều này không chỉ giúp nâng cao hiệu suất công việc mà còn mở ra những cơ hội mới cho sự phát triển nghề nghiệp của người trẻ.
Ông Zanele Munyikwa, chuyên gia kinh tế tại Revelio Labs, cho rằng AI đang thúc đẩy một quá trình ‘chuyển đổi nghề nghiệp’ ở nhóm công việc đầu vào. Các nhiệm vụ mà nhân sự trẻ đảm nhận đang chuyển dần sang những phần việc ít bị AI can thiệp hơn, đòi hỏi sự sáng tạo, tư duy phản biện và kỹ năng mềm của người lao động.
Tuy nhiên, AI chưa hoàn toàn xóa sổ nhóm công việc đầu vào. Tác động của nó đang khiến các doanh nghiệp phải cân nhắc lại cách tuyển dụng và đào tạo người trẻ. Nếu không còn các nhiệm vụ cơ bản để bắt đầu, người trẻ sẽ thiếu cơ hội để học hỏi, tích lũy kinh nghiệm thực tế và hình thành sự tự tin cần thiết trong nghề nghiệp.
Một khảo sát gần đây của Russell Reynolds Associates chỉ ra rằng 54% lãnh đạo doanh nghiệp lo ngại việc phụ thuộc vào AI sẽ làm xói mòn tư duy phản biện của nhân sự trẻ. Bên cạnh đó, khoảng 25% quan ngại rằng AI có thể làm giảm chất lượng sản phẩm và quy trình nội bộ nếu không được quản lý đúng cách.
Về vấn đề công việc nào dễ bị thay thế, phân tích của Revelio Labs chỉ ra rằng những vị trí dễ bị AI thay thế nhất là các nghề mang tính kỹ thuật cao như kỹ sư dữ liệu, quản trị cơ sở dữ liệu, chuyên viên an ninh mạng, và kiểm toán viên. Ngược lại, các công việc đòi hỏi sự tương tác trực tiếp như dịch vụ lưu trú, sản xuất thủ công, hoặc chăm sóc khách hàng vẫn duy trì nhu cầu cao và ít bị ảnh hưởng bởi AI.
Để thích nghi với sự thay đổi này, các doanh nghiệp cần nghĩ đến những ‘đường băng’ mới để người trẻ có thể học nghề và phát triển. Các mô hình học việc linh hoạt, các khóa huấn luyện có hỗ trợ AI, hoặc chương trình đào tạo tích hợp công nghệ sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc chuẩn bị nguồn nhân lực tương lai.
Người trẻ cũng cần chuẩn bị hành trang mới để bước vào thị trường lao động đầy thách thức. Không chỉ là kiến thức chuyên môn, họ cần biết cách sử dụng công cụ AI một cách hiệu quả, phát triển tư duy phản biện, kỹ năng giải quyết vấn đề, và khả năng thích ứng nhanh với những thay đổi không ngừng.
AI không giành mất cơ hội nghề nghiệp của người trẻ, nhưng nó đang định nghĩa lại ‘cơ hội’ đó theo một cách hoàn toàn khác. Người thành công trong thời đại này là người biết tận dụng công nghệ như một bàn đạp để học hỏi, thích nghi và phát triển bền vững, cũng như đóng góp vào sự tiến bộ của xã hội.