Phát triển công nghệ vũ trụ đang trở thành yêu cầu cấp thiết để đảm bảo an ninh, chủ quyền quốc gia, thúc đẩy kinh tế – xã hội và nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Tuy nhiên, việc thu hút nhân lực và đầu tư cho lĩnh vực đầy tiềm năng này vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua. Tại một tọa đàm gần đây, các chuyên gia đã thảo luận về các giải pháp thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghệ vũ trụ Việt Nam.

Ông Lý Hoàng Tùng, phó vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và Công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ, nhấn mạnh rằng phát triển nhân lực hạ tầng là nội dung trọng tâm trong phát triển khoa học công nghệ vũ trụ. Hiện nay, việc đào tạo chuyên gia và các nhà khoa học đang được đẩy mạnh thông qua các trường đại học mở các mã ngành mới nhằm thu hút người trẻ. Tuy nhiên, ông cũng bày tỏ mối quan ngại khi giới trẻ hiện nay ít tham gia các ngành liên quan đến công nghệ vũ trụ.

TS Nguyễn Lương Quang, chuyên gia đến từ Viện Năng lượng nguyên tử và năng lượng thay thế – CEA Paris-Saclay của Pháp, cho rằng cơ chế đầu tư cho khoa học của Việt Nam vẫn còn hạn chế. Ông đề xuất cần có cơ chế để thương mại hóa các sản phẩm công nghệ vũ trụ, nhằm thu hút nhân tài và tạo điều kiện thuận lợi cho người trẻ tham gia vào lĩnh vực này.

PGS.TS Phạm Anh Tuấn, tổng giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, cho rằng để thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghệ vũ trụ, cần xây dựng chiến lược dài hạn, không chỉ ở mức 10 năm mà phải đến năm 2040, 2050. Ông cũng đề xuất cần có cơ quan hàng không vũ trụ quốc gia để điều hành tập trung và có cơ chế đảm bảo tài chính cho các dự án phát triển công nghệ vũ trụ.

Trước dự báo kinh tế vũ trụ toàn cầu sẽ đạt 1.400 tỉ USD vào năm 2030, các chuyên gia cho rằng đã đến lúc Việt Nam cần xác định vũ trụ không chỉ là công nghệ chiến lược mà còn là một ngành kinh tế tiềm năng. Việc xây dựng một chiến lược quốc gia về kinh tế vũ trụ sẽ mở ra những cơ hội phát triển mới cho Việt Nam trong lĩnh vực đầy hứa hẹn này.

Bên cạnh đó, một số doanh nghiệp Mỹ đã bày tỏ mong muốn đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ, năng lượng, y tế, hàng không vũ trụ tại TP.HCM. Điều này cho thấy tiềm năng hợp tác giữa Việt Nam và các doanh nghiệp nước ngoài trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ, tạo cơ hội cho Việt Nam phát triển và nâng cao vị thế trên trường quốc tế.

Nhìn chung, để thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghệ vũ trụ Việt Nam, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và các chuyên gia trong lĩnh vực này. Việc xây dựng chiến lược dài hạn, cơ chế đầu tư và thương mại hóa các sản phẩm công nghệ vũ trụ sẽ là những bước đi cần thiết để Việt Nam có thể phát triển ngành công nghệ vũ trụ một cách bền vững và hiệu quả.

Liên quan:
Chiêm ngưỡng những công nghệ mới
ứng dụng trong ngành vũ trụ

Trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam đang đẩy mạnh sự phát triển của lĩnh vực công nghệ vũ trụ thông qua việc đầu tư vào hạ tầng, nguồn lực và thể chế. Các chuyên gia trong ngành cho rằng việc phát triển công nghệ vũ trụ không chỉ là một bước tiến trong lĩnh vực khoa học mà còn là yêu cầu tất yếu của quốc gia để thúc đẩy kinh tế, củng cố tiềm lực quốc phòng và khẳng định vị thế trên trường quốc tế.

Ông Lý Hoàng Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và Công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ), cho biết rằng Việt Nam đã và đang tích cực triển khai Chương trình Khoa học và công nghệ cấp quốc gia về công nghệ vũ trụ. Chương trình này đã mang lại nhiều kết quả thiết thực, không chỉ phục vụ mục tiêu dân sinh mà còn góp phần vào quốc phòng-an ninh. Một số thành tựu đáng kể bao gồm việc phát triển các vệ tinh nhỏ như PicoDragon (2013), MicroDragon (2019), NanoDragon (2021), cùng với vệ tinh viễn thám VNREDSat-1 (2013). Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đang phối hợp với các bộ, ngành khác để xây dựng chính sách và cơ chế nhằm khai thác hiệu quả dữ liệu vệ tinh, khuyến khích chuyển giao công nghệ vũ trụ lưỡng dụng và hoàn thiện hệ thống trạm mặt đất.

Ông Tùng cũng nhấn mạnh rằng phát triển công nghệ vũ trụ sẽ trở thành động lực quan trọng thúc đẩy kinh tế tri thức, củng cố tiềm lực quốc phòng – an ninh, và khẳng định vị thế của Việt Nam trong khu vực và trên thế giới.

Để đẩy mạnh sự phát triển của công nghệ vũ trụ, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Phạm Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, đề xuất rằng Việt Nam cần hình thành một chiến lược kinh tế vũ trụ quốc gia. Ông cũng cho rằng việc thành lập cơ quan hàng không vũ trụ quốc gia là cần thiết, có thể tham khảo mô hình của Philippines, nơi có cơ quan vũ trụ quốc gia trực thuộc Chính phủ, để điều hành thống nhất và đề xuất luật chuyên ngành về không gian.

Ông Tuấn dẫn chứng rằng kinh tế vũ trụ toàn cầu dự kiến sẽ đạt 1.400 tỷ USD vào năm 2030, và nhiều tỷ phú công nghệ đang đầu tư mạnh vào lĩnh vực này. Vì vậy, Việt Nam không thể đứng ngoài xu thế này.

Tiến sỹ Nguyễn Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, đánh giá rằng công nghệ vũ trụ là một ngành công nghệ chiến lược và cần trở thành công nghệ hàng đầu, cùng với bán dẫn và năng lượng hạt nhân. Ông cũng đề xuất cần có cơ chế hỗ trợ và khuyến khích đầu tư mạo hiểm vào lĩnh vực này, bao gồm việc giao quyền tự chủ cao cho tổng công trình sư của dự án và chấp nhận rủi ro.

Tiến sỹ Quân cũng gợi ý về việc thí điểm cơ chế sandbox theo Nghị quyết 193 của Quốc hội, cho phép thực hiện dự án công nghệ lớn với cơ chế tự chủ và miễn trừ trách nhiệm cho những người chủ trì dự án.

Nhìn chung, việc phát triển công nghệ vũ trụ ở Việt Nam không chỉ là một mục tiêu khoa học mà còn góp phần vào sự phát triển kinh tế, quốc phòng và vị thế quốc gia. Các chuyên gia đều đồng thuận rằng cần có chiến lược phát triển công nghệ vũ trụ quốc gia, cơ chế hỗ trợ và đầu tư mạo hiểm để thúc đẩy lĩnh vực này.