Công nghệ thông tin và y tế tiếp tục là những ngành mục tiêu chính của các cuộc tấn công mạng, tuy nhiên gần đây, lĩnh vực dầu khí đang nổi lên như một mục tiêu mới của tin tặc do quá trình số hóa và tự động hóa các hệ thống điều khiển công nghiệp. Sự phát triển này đồng nghĩa với việc phạm vi tấn công của tin tặc ngày càng được mở rộng, đặt ra những thách thức mới cho các tổ chức và doanh nghiệp trong ngành.

Theo thống kê, trong giai đoạn vừa qua, Mỹ là quốc gia ghi nhận một nửa số vụ tấn công mạng, với số vụ ransomware tăng hơn gấp đôi, lên tới 3.671 vụ. Con số này còn cao hơn tổng số của 14 quốc gia khác trong top 15 cộng lại. Điều này cho thấy mức độ phổ biến và nguy hiểm của các cuộc tấn công mạng đối với các tổ chức tại Mỹ.

Lượng dữ liệu bị đánh cắp đã tăng vọt trong thời gian gần đây. Theo báo cáo của Zscaler, trong vòng một năm, lượng dữ liệu bị tin tặc đánh cắp đã tăng 92%, đạt mức 238 terabyte. Các nhóm ransomware không chỉ mã hóa dữ liệu như trước đây mà còn chuyển sang đánh cắp và đe dọa công bố dữ liệu để gia tăng áp lực với nạn nhân. Số vụ tống tiền kiểu này đã tăng 70% so với năm ngoái.

10 nhóm ransomware lớn nhất đã đánh cắp gần 250 terabyte dữ liệu, tăng gần 93%. Ba nhóm hoạt động mạnh nhất gồm: RansomHub với 833 nạn nhân; Akira với 520 nạn nhân; và Clop với 488 nạn nhân. Akira và Clop đều có sự tăng hạng so với năm trước. Akira phát triển nhanh nhờ hợp tác với các nhóm liên kết và các ‘nhà môi giới truy cập ban đầu’. Còn Clop nổi bật vì biết khai thác các lỗ hổng trong phần mềm bên thứ ba phổ biến để thực hiện các cuộc tấn công chuỗi cung ứng.

Chỉ trong vòng một năm, đã có thêm 34 nhóm ransomware mới xuất hiện, nâng tổng số nhóm mà Zscaler đang theo dõi lên tới 425. Sự gia tăng này cho thấy sự đa dạng và phức tạp ngày càng tăng của các mối đe dọa mạng.

Các chiến dịch ransomware thường nhắm vào những lỗ hổng nghiêm trọng trong các phần mềm quen thuộc như: Thiết bị VPN của SonicWall và Fortinet; Phần mềm sao lưu Veeam; Công cụ ảo hóa VMware; Phần mềm truy cập từ xa SimpleHelp. Những công nghệ này rất phổ biến trong doanh nghiệp nhưng lại dễ bị tin tặc phát hiện và khai thác vì chúng kết nối trực tiếp với Internet và thường lộ diện khi quét hệ thống.

Do đó, các tổ chức và doanh nghiệp cần tăng cường cảnh giác và áp dụng các biện pháp bảo mật cần thiết để phòng chống các cuộc tấn công mạng. Việc cập nhật và vá các lỗ hổng bảo mật, sử dụng phần mềm chống virus, cũng như đào tạo nhân viên về an toàn thông tin là những bước quan trọng để giảm thiểu rủi ro bị tấn công.

Trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam đang nổi lên như một điểm sáng trong lĩnh vực công nghệ, với tiềm năng phát triển vượt xa tưởng tượng. Tuy nhiên, để đạt được sự phát triển bền vững, cần có một lộ trình cụ thể theo từng giai đoạn, ưu tiên giải quyết các vấn đề cốt lõi trước khi bước vào giai đoạn tăng tốc.

Chính phủ Việt Nam đã và đang tích cực thúc đẩy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để tạo động lực tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững. Mới đây, Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Công nghiệp Công nghệ số, tạo ra một sân chơi minh bạch và hoàn thiện khung pháp lý cho ngành công nghiệp mới nổi này.

Các chuyên gia đánh giá cao các động thái quyết liệt của Chính phủ Việt Nam trong việc thúc đẩy công nghệ sáng tạo và ứng dụng AI vào mọi lĩnh vực hoạt động. Tuy nhiên, trên hành trình đưa AI vào hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, vẫn còn những thách thức cần được giải quyết.

Theo TS. Trần Quý, Viện trưởng Viện Phát triển Kinh tế Số Việt Nam (VIDE), có 4 thách thức chính kìm hãm sự phát triển của AI tại Việt Nam, bao gồm: ‘cơn khát’ dữ liệu chất lượng cao, khủng hoảng nguồn nhân lực, chi phí đầu tư và sự mơ hồ về chiến lược, cũng như rào cản pháp lý, đạo đức và an ninh.

Để giải quyết những thách thức này, TS. Quý đề xuất một lộ trình phát triển AI với mục tiêu ‘xây nền móng trước, tăng tốc sau’, bao gồm hai giai đoạn. Trong giai đoạn hiện tại, cần tập trung giải quyết dứt điểm 4 nút thắt trên, ưu tiên hàng đầu là giải quyết khủng hoảng nhân lực và dữ liệu.

Về nhân lực, cần một chiến lược ‘ba chân kiềng’ đồng bộ, bao gồm cải cách đào tạo trong các trường đại học, có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp lớn và mở các chương trình đào tạo quy mô lớn. Về dữ liệu, cần khởi động chương trình quốc gia về số hóa và chuẩn hóa dữ liệu trong các lĩnh vực công quan trọng.

Đến giai đoạn 2 (2026-2030), mới bắt đầu tăng tốc và chuyên môn hóa, tập trung vào phát triển các ứng dụng AI đẳng cấp thế giới trong các lĩnh vực có lợi thế. Đồng thời, cần có chính sách hỗ trợ có mục tiêu cho các doanh nghiệp AI tiềm năng nhất, giúp họ trở thành các thương hiệu uy tín trong khu vực.

Về phía doanh nghiệp, ông Cheng Xueli, Founder Quỹ đầu tư Hanfu và Công ty Công nghệ Zhiji, khuyến nghị các doanh nghiệp Việt Nam cần không ngừng học hỏi, duy trì tinh thần đổi mới sáng tạo và đặc biệt là mở rộng tầm nhìn ra thị trường quốc tế. Việc không ngừng học hỏi và đổi mới giúp doanh nghiệp Việt Nam có thể bắt kịp với xu thế phát triển của công nghệ và kinh tế toàn cầu.

Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực công nghệ và trí tuệ nhân tạo. Với sự quyết tâm của Chính phủ và sự sáng tạo của các doanh nghiệp, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực này trong tương lai.