Trong bối cảnh công nghệ số đang phát triển không ngừng, Việt Nam đang nổi lên như một điểm nóng trong lĩnh vực công nghệ số, đặc biệt là trong lĩnh vực blockchain và tài sản số. Sau khi Luật Công nghiệp Công nghệ số được thông qua, Việt Nam sẽ tiếp tục xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý dành riêng cho các loại tài sản số.

Ông Phạm Tiến Dũng, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước kiêm Phó Chủ tịch Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia, đã chia sẻ về những nỗ lực của Chính phủ trong việc xây dựng môi trường pháp lý thuận lợi cho sự phát triển của công nghệ số tại sự kiện GM Việt Nam 2025. Ông Dũng khẳng định: ‘Khi đã thay đổi thuật ngữ từ ‘virtual currency’ sang ‘virtual asset’, chúng ta quan niệm đây là tài sản, không phải tiền tệ.’ Điều này thể hiện sự thay đổi trong cách tiếp cận và quản lý tài sản số tại Việt Nam.

Việt Nam đã chứng kiến sự bùng nổ về số lượng dự án và đội ngũ phát triển trên các bảng xếp hạng Web3 trong những năm gần đây. Ông Thuat Nguyen, Nhà đồng sáng lập kiêm Giám đốc điều hành tại Kyros Ventures, cho rằng Việt Nam đang có lợi thế với lực lượng lao động trẻ, năng động, và khả năng ngoại ngữ ngày càng tốt. Đây là những yếu tố quan trọng giúp Việt Nam phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực công nghệ số.

Nhiều bộ ngành, viện nghiên cứu, đại học như ĐHQGHN, Bách Khoa, Ngoại Thương, RMIT… đang xây dựng chương trình đào tạo blockchain để chuẩn bị nguồn nhân lực cho ngành Web3. Ông Nguyễn Duy Hưng, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty cổ phần Chứng khoán SSI, khẳng định: ‘Việt Nam không chỉ là điểm đến của dòng vốn đầu tư, mà còn là điểm hẹn của cộng đồng công nghệ trong nước và quốc tế.’ Điều này cho thấy sự quan tâm và đầu tư vào lĩnh vực công nghệ số tại Việt Nam đang ngày càng tăng.

Trước đó, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký ban hành Quyết định số 1131/QĐ-TTg, phê duyệt Danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược quốc gia, trong đó lần đầu tiên, tài sản số, tiền số, tiền mã hóa được đưa vào danh mục công nghệ chiến lược. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc công nhận và phát triển lĩnh vực công nghệ số tại Việt Nam.

Trong thời gian tới, Việt Nam sẽ tiếp tục mở đường pháp lý cho tài sản số, với Quốc hội đã thông qua nghị quyết về trung tâm tài chính, và Bộ Tài chính đã trình Chính phủ Nghị quyết thí điểm về sàn giao dịch tài sản mã hoá. Với những nỗ lực này, Việt Nam đang vươn lên trở thành trung tâm công nghệ mới của khu vực.

Trong bối cảnh hiện nay, chuyển đổi số đã trở thành yếu tố sống còn đối với sự tồn tại và phát triển của các doanh nghiệp, đặc biệt là trong cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư. Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ vào hoạt động sản xuất và kinh doanh vẫn còn nhiều thách thức, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Một trong những điểm nghẽn quan trọng mà các doanh nghiệp đang phải đối mặt là vấn đề nhân lực.

Ông Phạm Đức Nghiệm, Phó Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ), cho rằng nhiều doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ đang gặp khó khăn trong việc tìm kiếm và áp dụng công nghệ phù hợp do thiếu vốn đầu tư và không có nhân lực đủ trình độ để vận hành. Điều này thể hiện sự cần thiết của việc tìm ra giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua rào cản này.

Các chuyên gia cho rằng để hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi số, cần triển khai cơ chế ‘chuyển đổi từng bước’. Thay vì thay đổi toàn bộ quy trình cùng lúc, doanh nghiệp có thể bắt đầu từ những nghiệp vụ dễ áp dụng như hóa đơn điện tử, kế toán online, quản lý bán hàng… Việc này sẽ giúp doanh nghiệp làm quen dần dần với công nghệ và giảm thiểu rủi ro.

Bên cạnh đó, việc phối hợp giữa Nhà nước, doanh nghiệp công nghệ và các tổ chức giáo dục để tổ chức các chương trình đào tạo thực hành, học online, cấp chứng chỉ… là rất cần thiết. Điều này sẽ giúp nâng cao trình độ công nghệ của nhân lực và đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Minh Tân, Giám đốc Viện Nghiên cứu và Phát triển Ứng dụng các hợp chất thiên nhiên, Đại học Bách khoa Hà Nội, cho rằng Nhà nước nên tạo ra một số chương trình trọng điểm, có kinh phí và lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ đào tạo qua đấu thầu để doanh nghiệp tư nhân có khả năng thiết kế những khóa học, chương trình học bổ sung và phổ thông hóa các kỹ năng mới cho người yếu thế trong thị trường việc làm mới.

Một yếu tố quan trọng khác là cần khuyến khích doanh nghiệp công nghệ tham gia phát triển giải pháp công nghệ thân thiện với người dùng. Phần mềm phải dễ sử dụng, giao diện đơn giản, thậm chí tích hợp tính năng điều khiển bằng giọng nói để người lao động phổ thông cũng có thể làm quen nhanh chóng. Điều này sẽ giúp tăng cường khả năng tiếp cận và áp dụng công nghệ của doanh nghiệp.

Theo dự báo, khoảng 70% công việc truyền thống tại Việt Nam sẽ chịu ảnh hưởng đáng kể từ sự phát triển của AI trong thập kỷ tới. Các nhà cung cấp giải pháp công nghệ nhận định, AI sẽ là công nghệ chủ đạo định hình tương lai hoạt động doanh nghiệp tại Việt Nam trong 5-10 năm tới.

Để hình thành nguồn lực mới, doanh nghiệp cần xây dựng lộ trình chuyển đổi số có lồng ghép yếu tố phát triển con người; doanh nghiệp và người lao động cần đầu tư vào học tập và nâng cao kỹ năng số. Việc này sẽ giúp doanh nghiệp và người lao động thích ứng với sự thay đổi của thời đại công nghệ.

Xây dựng một hệ sinh thái nhân lực thích ứng công nghệ không chỉ dựa vào nỗ lực riêng của doanh nghiệp mà giáo dục đại học chính là mắt xích đầu tiên góp phần định hình tư duy, nền tảng tri thức và thái độ nghề nghiệp cho người lao động tương lai.

Nhân lực không thể tách rời tổng thể các yếu tố như cấu trúc nền kinh tế, định hướng chính sách vĩ mô và năng lực hấp thụ công nghệ của doanh nghiệp. Chất lượng nguồn nhân lực chịu tác động trực tiếp từ cách mà nền kinh tế được tổ chức, điều tiết và định hướng phát triển.

Muốn hình thành một lực lượng lao động phù hợp với thời đại công nghệ, cần đồng bộ giữa chính sách phát triển nhân lực và các chính sách kinh tế-công nghệ. Điều này sẽ giúp tạo ra một môi trường hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động phát triển và thích ứng với sự thay đổi của thời đại.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chỉ ra rằng nhiều bộ, ngành và địa phương chưa chủ động đăng ký nhu cầu kinh phí cho các hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06. Tình trạng này, cùng với sự hạn chế của thể chế, cơ chế và chính sách thúc đẩy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đã dẫn đến sự phát triển chưa tương xứng của khoa học và công nghệ tại Việt Nam.

Trong bối cảnh đó, tạo lập cơ chế và chính sách đủ mạnh để thu hút nhân tài trong lĩnh vực khoa học và công nghệ trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ giúp Việt Nam thích ứng và phát huy nội lực trong cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0. Tuy nhiên, việc triển khai thu hút nhân lực cho khoa học và công nghệ vẫn còn nhiều hạn chế, bao gồm chính sách đãi ngộ chưa đủ mạnh và chưa đủ hấp dẫn để thu hút và giữ chân nhân tài.

Để thay đổi tình hình này, cần có chính sách đột phá trong việc phát hiện, đào tạo, trọng dụng và đãi ngộ nhân tài, cũng như xây dựng môi trường làm việc sáng tạo và cạnh tranh lành mạnh. Cùng với đó, thúc đẩy hợp tác giữa các viện, trường, doanh nghiệp và khu vực công trong đổi mới sáng tạo là yếu tố quan trọng.

Tại Kỳ họp thứ Chín vừa qua, Quốc hội đã thông qua Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo với nhiều chính sách có tính đột phá để khuyến khích những người nghiên cứu khoa học và công nghệ. Luật quy định rõ về chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo, tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho sự phát triển của lĩnh vực này.

Thủ tướng Chính phủ cũng đã chỉ rõ mốc thời gian để hoàn thiện các chính sách thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao. Điều quan trọng là các cơ quan liên quan cần sớm vào cuộc để triển khai thực hiện các chính sách này, nhằm nhanh chóng nâng cao năng lực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của đất nước.