Thực trạng thuốc giả, thực phẩm giả kém chất lượng và quảng cáo sai sự thật đang trở thành vấn đề nhức nhối trên thị trường, đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe của cộng đồng. Mặc dù đã có nhiều nỗ lực từ các cơ quan chức năng, nhưng việc xử lý triệt để các vi phạm vẫn còn nhiều khó khăn do cơ chế hậu kiểm còn bất cập và quy định chưa đồng bộ. Các doanh nghiệp vi phạm thường dễ dàng tái phạm do các chế tài xử phạt còn nhẹ và chưa đủ sức răn đe.

Từ khi Nghị định 15/2018/NĐ-CP được ban hành, nhiều loại dược phẩm và thực phẩm đã được chuyển từ khâu tiền kiểm sang hậu kiểm. Tuy nhiên, thực tế đã cho thấy rằng việc vận dụng cơ chế hậu kiểm thuần túy đối với một số nhóm sản phẩm có nguy cơ cao như thực phẩm chức năng, dược liệu, đã bộc lộ nhiều rủi ro.

Ông Nguyễn Tiến Đạt, Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường Thành phố Hồ Chí Minh, đã nêu lên một thách thức lớn trong việc kiểm soát chất lượng sản phẩm là việc lấy mẫu kiểm nghiệm và khâu thu hồi hay truy xuất sản phẩm không đạt tiêu chuẩn. Ngoài ra, việc quảng cáo quá công dụng hoặc không chính xác về sản phẩm cũng gây ra nhiều vấn đề. Thông tin về ông Nguyễn Tiến Đạt cho thấy ông là một chuyên gia có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý thị trường.

Theo báo cáo của Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh, trong năm qua, đã có hàng trăm mẫu dược phẩm và thực phẩm được lấy để kiểm tra, và đã phát hiện ra nhiều mẫu không đạt tiêu chuẩn. Tuy nhiên, con số này vẫn chưa tương xứng với quy mô thực tế của thị trường.

Để giải quyết vấn đề này, nhiều chuyên gia và cơ quan chức năng đã đề xuất cần có những giải pháp mạnh mẽ hơn. Ông Nguyễn Tiến Đạt đề xuất cần sớm có định nghĩa rõ ràng về các khái niệm như ‘thuốc giả’, ‘sữa giả’, ‘thực phẩm chức năng giả’ để làm căn cứ xử lý. Ông cũng đề xuất cần bổ sung rõ vai trò của sở vào Luật An toàn thực phẩm để tạo cơ sở pháp lý thống nhất. Nghị định 15/2018/NĐ-CP về an toàn thực phẩm đang là cơ sở pháp lý quan trọng cho công tác quản lý.

Phó Giám đốc Sở Y tế thành phố Nguyễn Hoài Nam cho rằng việc vận hành mô hình chính quyền 2 cấp chính là điểm cộng cho công tác kiểm tra, giám sát cơ sở y tế. Ông cũng đề xuất cần xây dựng thêm quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với thực phẩm để giúp cho việc kiểm tra đúng đối tượng hơn.

Đại diện ngành y tế Thành phố Hồ Chí Minh cũng kiến nghị gửi Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, sửa đổi Luật Hình sự theo hướng mở rộng phạm vi áp dụng và tăng khung hình phạt đối với hành vi sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng. Đồng thời, cần bổ sung mức xử phạt đối với hành vi tiếp tay, bao che cho hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng gian, hàng giả, hàng kém chất lượng gây ảnh hưởng đến sức khỏe người dân. Luật Hình sự năm 2015 đang là cơ sở pháp lý quan trọng cho công tác xử lý vi phạm.

Tình trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng hiện đang trở thành một thách thức lớn, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người tiêu dùng cũng như uy tín của các ngành công nghiệp và doanh nghiệp. Để có thể triệt tiêu tận gốc hàng giả, hàng kém chất lượng, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Hiện nay, thủ đoạn của các đối tượng sản xuất hàng giả ngày càng tinh vi. Theo Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý Thương mại (QLTT) Hà Nội Dương Mạnh Hùng, các đối tượng đã lợi dụng thương mại điện tử và các trang mạng xã hội để kinh doanh hàng lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng. Chúng sử dụng các tài khoản ảo, không đăng ký kinh doanh, không niêm yết địa chỉ cụ thể, thậm chí sử dụng kho hàng di động hoặc vận chuyển thông qua shipper, cộng tác viên trung gian, gây khó khăn trong công tác quản lý, kiểm tra và xử lý vi phạm.

Mới đây, lực lượng QLTT Hà Nội đã phát hiện và bắt giữ một số lượng lớn nước hoa giả và mỹ phẩm mang nhãn hiệu nổi tiếng như GUCCI, LANCÔME, DIOR, LOUIS VUITTON, MOSCHINO, VALENTINO, MISS COCO. Đối tượng đã lợi dụng mạng xã hội và sàn thương mại điện tử để tiêu thụ hàng giả, hàng kém nhãn mác.

Để ngăn chặn hàng giả, hàng kém chất lượng, ngoài sự vào cuộc tích cực của lực lượng chức năng, còn đòi hỏi người tiêu dùng phải thông minh. Cần đẩy mạnh truyền thông, quảng bá sản phẩm, kết nối cung-cầu để giúp người tiêu dùng có thể nhận biết hàng thật và hàng giả. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan là chìa khóa để có thể giải quyết vấn đề này.

Các chuyên gia và doanh nghiệp cho rằng cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Cơ quan quản lý cần tăng cường thanh tra, kiểm tra đột xuất tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh, xử lý nghiêm các hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng nhái.

PGS.TS Nguyễn Thị Chính, Phó Chủ tịch Hội Giáo dục chăm sóc sức khỏe cộng đồng Việt Nam, cho rằng cần xây dựng và bắt buộc áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm để người tiêu dùng có thể dễ dàng kiểm tra thông tin về nguồn gốc, quy trình sản xuất của sản phẩm. Điều này không chỉ giúp người tiêu dùng yên tâm về sản phẩm mà còn tạo ra môi trường kinh doanh lành mạnh.

Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP. Hà Nội sẽ phối hợp với Sở Công Thương Hà Nội và các doanh nghiệp tổ chức các chương trình kết nối cung-cầu, đưa hàng Việt về khu dân cư ngoại thành, các khu công nghiệp, khu chế xuất, qua đó giúp người dân được tiếp cận sản phẩm hàng Việt chất lượng, giá cả hợp lý. Đồng thời, việc này cũng góp phần hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc phân phối sản phẩm, mở rộng thị trường và tăng cường niềm tin của người tiêu dùng đối với hàng Việt.