Giá vàng thế giới đã có sự phục hồi nhẹ trong phiên giao dịch ngày 29/7, chấm dứt chuỗi 5 phiên giảm liên tiếp. Tại chốt phiên, giá vàng tăng 11 USD, đạt mức 3.325 USD/ounce. Trước đó, giá kim loại quý này đã giảm xuống sát ngưỡng 3.300 USD/ounce, mức thấp nhất kể từ ngày 9/7. Sự phục hồi này diễn ra khi nhà đầu tư đang chờ đợi kết quả từ các cuộc đàm phán thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, cũng như cuộc họp chính sách của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), để có cái nhìn rõ ràng hơn về triển vọng lãi suất.

Giá vàng đang được hỗ trợ bởi tâm lý thận trọng của nhà đầu tư khi thị trường chú ý đến vòng đàm phán thương mại thứ ba giữa Mỹ và Trung Quốc. Các chuyên gia nhận định rằng mặc dù đã có những thỏa thuận gần đây giữa Mỹ với EU và Nhật Bản, nhưng các cuộc đàm phán với Trung Quốc vẫn còn phức tạp và có thể kéo dài. “Nguy cơ đàm phán đổ vỡ vẫn tồn tại, do đó một số nhà đầu tư vẫn duy trì nắm giữ tài sản trú ẩn như vàng để đề phòng bất trắc”, ông Fawad Razaqzada, chuyên gia phân tích tại City Index và FOREX.com, đánh giá.

Bên cạnh yếu tố thương mại, giới đầu tư cũng đang theo dõi sát sao cuộc họp chính sách kéo dài 2 ngày của Fed, dự kiến kết thúc vào ngày 31/7. Dù dự đoán Fed sẽ giữ nguyên lãi suất, nhưng giới phân tích kỳ vọng các tín hiệu về khả năng cắt giảm lãi suất sẽ xuất hiện trong các phát biểu sau cuộc họp.

Tại thị trường kim loại quý khác, giá bạc giao ngay tăng 0,1% lên 38,2 USD/ounce, palladium tăng 0,9% lên 1.257,4 USD. Bạch kim cũng tăng 0,7% lên 1.399,7 USD/ounce.

Về thị trường trong nước, giá vàng miếng SJC tăng 100.000 đồng/lượng ở cả hai chiều mua – bán, lên mức 119,7 – 121,2 triệu đồng/lượng. Ngược lại, vàng nhẫn SJC giảm nhẹ 100.000 đồng/lượng, giao dịch ở mức 114,4 – 116,9 triệu đồng/lượng.

Trong bối cảnh tiền Việt đang trong xu hướng mất giá so với USD và dự trữ ngoại hối còn mỏng, Ngân hàng Nhà nước sẽ phải tính toán rất kỹ quota nhập khẩu vàng. Tuy nhiên, về lâu dài, nhập khẩu vàng sẽ có lợi cho nền kinh tế. Việc này sẽ giúp ổn định thị trường vàng, giảm áp lực lên tỷ giá và tăng nguồn cung cho thị trường.

TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia kinh tế, cho rằng việc bỏ độc quyền sản xuất vàng miếng và nhập khẩu vàng là hoàn toàn đúng đắn. Điều này sẽ giúp tăng nguồn cung cho thị trường vàng, giảm áp lực lên tỷ giá và ổn định thị trường. Việc nhập khẩu vàng sẽ giúp đa dạng hóa nguồn cung vàng, từ đó giảm thiểu rủi ro về tỷ giá và tăng cường tính thanh khoản cho thị trường.

Về hạn mức nhập khẩu vàng, ông Hiếu cho rằng sẽ phải căn cứ vào nhiều yếu tố, trong đó có dự trữ ngoại hối quốc gia và biến động tỷ giá trong nước. Hiện tại, dự trữ ngoại hối của Việt Nam chỉ khoảng 80 tỷ USD, xấp xỉ 3 tháng nhập khẩu trung bình. Vì vậy, việc nhập khẩu vàng sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới tỷ giá trong nước. Do đó, Ngân hàng Nhà nước cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi quyết định hạn mức nhập khẩu vàng.

Ông Hiếu cũng cho rằng, không phải vì lo ngại tỷ giá mà cấm nhập khẩu vàng. Chính sách tiền tệ không thể thỏa mãn mọi mục tiêu của nền kinh tế và vai trò của Ngân hàng Nhà nước là phải tìm điểm cân bằng. Việc nhập khẩu vàng cần được xem xét trong bối cảnh tổng thể của chính sách tiền tệ và kinh tế vĩ mô.

Về việc cho phép ngân hàng thương mại tham gia sản xuất vàng miếng, ông Hiếu không nghĩ như vậy. Các ngân hàng thương mại có thể tham gia nhập khẩu vàng, phân phối vàng, lưu trữ vàng cho khách hàng, nhưng không nên tham gia sản xuất vàng miếng. Sản xuất vàng miếng là một hoạt động đặc thù, đòi hỏi kỹ năng và chuyên môn cao, và không phù hợp với hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại.

Dự thảo sửa đổi Nghị định 24 không đề cập thành lập sàn vàng, nhưng ông Hiếu cho rằng nếu thành lập sàn vàng, thì Việt Nam chỉ nên lập sàn giao dịch hàng hóa và có thể tham khảo mô hình Sàn Giao dịch vàng Chicago Mercantile Exchange (COMEX). Việc thành lập sàn vàng sẽ giúp tăng cường tính minh bạch và thanh khoản cho thị trường vàng, đồng thời giảm thiểu rủi ro về giá.

Sửa đổi Nghị định 24 sẽ “cởi trói” cho thị trường vàng, cung cấp nguồn cung dồi dào hơn cho thị trường. Tuy nhiên, cơ quan chức năng cũng cần ban hành nhiều quy định về minh bạch giao dịch vàng, từ đó giảm bớt các nhu cầu vàng liên quan đến rửa tiền, khiến cầu vàng trở nên thực chất hơn. Các quy định về minh bạch giao dịch vàng sẽ giúp kiểm soát tốt hơn hoạt động kinh doanh vàng và giảm thiểu rủi ro về tài chính.

Thị trường vàng đang trở thành một vấn đề đáng quan tâm tại Việt Nam, khi mà giá vàng trong nước và thế giới liên tục chênh lệch cao. Tuy nhiên, thay vì tập trung vào việc kiểm soát, minh bạch hóa hoặc bình ổn thị trường, chúng ta cần có một cách suy nghĩ khác trong việc quản lý thị trường vàng.

Vàng không phải là vấn đề cần quản lý, mà là tài sản cần niềm tin. Khi thị trường còn thiếu sự lựa chọn vào hệ thống tài sản chính thức, mọi cải cách vàng chỉ là “chữa triệu chứng, không chữa gốc bệnh”. Câu hỏi đúng ở tầm chiến lược quốc gia nên là: “Làm sao tạo ra nhiều lớp tài sản đủ niềm tin để người dân không phải chọn vàng như lựa chọn duy nhất?”.

Chênh lệch cao giữa giá vàng trong nước và thế giới gây bức xúc hiện nay không phải là nguyên nhân, mà là triệu chứng, phản ánh niềm tin yếu vào các tài sản khác như cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản, hoặc hệ thống ngân hàng và kinh tế vĩ mô toàn cầu. Thị trường tài sản ở Việt Nam quá mỏng và phân cực, không có các lớp tài sản trung gian như chứng chỉ vàng, vàng số, kênh tiết kiệm lãi suất chống lạm phát. Vàng chỉ lặng lẽ phản ánh thiếu vắng sự lựa chọn.

Để giải quyết vấn đề này, cần tạo ra cơ chế biến vàng thành “cục pin tâm lý” có thể sạc đầy niềm tin khi VND bị nghi ngờ, mà không cần tiêu tốn ngoại tệ. Cơ chế “cục pin tỷ giá” có thể giúp ổn định tỷ giá và giảm áp lực lên thị trường vàng. Bên cạnh đó, cần xây dựng cơ chế bảo vệ “pin tỷ giá” thông qua công cụ giúp người dân có thể chuyển từ vàng sang VND (và ngược lại) qua các định chế được kiểm soát.

Trong kỷ nguyên tài sản số, token hóa vàng – biến vàng vật lý thành tài sản kỹ thuật số có thể giao dịch – đang nổi lên như một xu hướng toàn cầu. Cần nghiên cứu và triển khai các giải pháp này để tạo ra thị trường tài sản có niềm tin cao hơn.

Kết luận, khung tư duy và đề xuất trong bài viết này nhằm chứng minh một điều, chênh lệch giá vàng không nằm trong vàng, mà trong khoảng trống giữa các tài sản, giữa chính sách và niềm tin. Các cải cách thị trường không nhắm vào quản lý giá, mà cải cách cấu trúc thị trường vàng để tạo ra một thị trường tài sản đa dạng và đáng tin cậy hơn.