Các nhà nghiên cứu đã có một bước tiến quan trọng trong việc hiểu và quản lý các hệ sinh thái sông ngòi trên toàn cầu khi phát hiện ra rằng tốc độ xói mòn bờ sông và tốc độ lắng đọng trầm tích có ảnh hưởng quyết định đến việc hình thành các nhánh sông. Phát hiện này không chỉ giúp làm sáng tỏ những bí ẩn về dòng chảy của các con sông mà còn có ý nghĩa quan trọng trong việc ứng phó với các thảm họa thiên nhiên và phục hồi hệ sinh thái sông ngòi.
Trước đây, việc tìm hiểu nguyên nhân định hình dòng chảy của các con sông đã là một thách thức lớn đối với các nhà nghiên cứu trong hơn một thế kỷ. Để giải quyết vấn đề này, một nhóm nghiên cứu tại Đại học California, Santa Barbara (UCSB) đã tiến hành lập bản đồ động lực của các nhánh sông dọc theo 84 con sông trên toàn cầu trong 36 năm, dựa trên các hình ảnh vệ tinh. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng các con sông có xu hướng hình thành nhiều nhánh nếu tốc độ xói mòn bờ sông nhanh hơn tốc độ lắng đọng trầm tích ở các bờ đối diện.
Các nhà nghiên cứu đã phân loại sông ngòi thành hai loại chính: sông đơn dòng và sông đa dòng. Hầu hết các con sông lớn nhất thế giới đều thuộc loại sông đa dòng, trong khi sông Mississippi ở Mỹ là một ví dụ điển hình cho sông đơn dòng. Sự phân loại này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về đặc điểm của các con sông mà còn có ý nghĩa quan trọng trong việc quản lý và phục hồi hệ sinh thái sông ngòi.
Nghiên cứu này đã cung cấp một cái nhìn sâu sắc về các giải pháp phục hồi sông ngòi dựa trên tự nhiên. Việc tái kết nối các vùng đồng bằng ngập lụt với các con sông đã bị phân dòng đang ngày càng được quan tâm. Để thực hiện các giải pháp này, việc xác định độ rộng của hành lang sông cần thiết và thời gian để một con sông hồi phục trạng thái tự nhiên là rất quan trọng. Các nhà khoa học đã đưa ra một công thức mới bao gồm các biến số như thời gian một con sông hình thành dòng chảy mới, điều này có thể giúp chuyển đổi việc lập kế hoạch phòng chống lũ lụt và phục hồi hệ sinh thái sông ngòi.
Với kết quả nghiên cứu mới, các nhà khoa học có thể dự đoán được quá trình hình thành các nhánh sông và đưa ra các giải pháp hiệu quả để quản lý và phục hồi các hệ sinh thái sông ngòi. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro từ các thảm họa thiên nhiên mà còn góp phần bảo vệ môi trường và đảm bảo sự phát triển bền vững của các khu vực phụ cận sông ngòi. Thông tin từ nghiên cứu này có thể được áp dụng trên toàn cầu, giúp các nhà quản lý và khoa học có thể đưa ra quyết định sáng suốt hơn trong việc bảo vệ và quản lý tài nguyên nước.
Tìm hiểu thêm về nghiên cứu này tại: https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.2314011121